ترابری ریلی
راه‌آهن یا ترابری ریلی یک روش ترابری هدایت شده بر روی زمین است. راه‌آهن برای قطارها طراحی شده تا بدین‌وسیله بتوان مسافر و کالا جابه‌جا کرد. راه‌آهن دو ریل هم‌راستا دارد که معمولاً از فولاد است. این ریل‌ها با ریل‌بند (تراورس)های چوبی یا بتنی (و در گذشته فولادی) به هم پیوسته می‌شوند که این ریل‌بندها، ریل‌ها را در بازه‌ای یکسان از همدیگر نگه می‌دارد.
تعریف کلی
ترابری ریلی یکی از روش‌های ترابری بر روی زمین است که در مصرف انرژی بسیار به صرفه عمل می‌کند. ریل‌ها رویه‌ای بسیار صیقلی و محکم فراهم می‌کنند که چرخ‌های قطار می‌توانند با کمترین اصطکاک ممکن بر روی آن‌ها بغلتند. این روش با خود راحتی و صرفه‌جویی در انرژی مصرفی به همراه دارد. معمولاً بخش پیشین قطارها هم با شکلی خمیده و هواپویا (آیرودینامیک) ساخته می‌شود تا در مصرف انرژی صرفه‌جویی شود. روی‌هم‌رفته، تحت شرایط مناسب، قطار برای بردن حجم مشخصی از کالا یا مسافر، ۵۰ تا ۷۰ درصد کمتر انرژی نیاز دارد تا ترابری جاده‌ای. افزون بر این، ریل‌ها و ریل‌بندها باهم وزن قطار را به‌طور یکسان پخش می‌کنند که در پی آن با هر محور/چرخ بار بیشتری می‌توان حمل کرد تا در ترابری جاده‌ای. ترابری ریلی همچنین از امن‌ترین و کم‌جاگیرترین شیوه‌های ترابری است. یک خط راه‌آهن دوریلی می‌تواند در یک زمان مشخص از یک بزرگراه چهارخطه هم بیشتر مسافر یا کالا جابه‌جا کند.
واژگان ترابری ریلی
واژگان (اصطلاحات) استاندارد شده فارسی در این شاخه (مصوبه فرهنگستان زبان و ادب فارسی) به این قرار است:
- پناه‌راه: دالان یا فضای سرپوشیده در مجاورت کوه برای جلوگیری از ریزش بهمن در بستر راه‌آهن.
- جاده آهن
- آمادگاه
- ایستگاه چندگانه
- ایمن‌گاه
- بارکف
- بارگُنج
- برش‌راه
- برقی کردن راه‌آهن
- بلیط تمام مسیر
- بلیط ویژه
- پارسنگ
- تالار گذر
- ترابر
- تراورس
- توشه
- خط سرعت‌افزایی
- خط گذر
- خطرو
- خودکشند
- دالانه
- دیرانه
- ذخیره جا
- ریل‌بند
- ریل‌بست
- زمان اوج
- زمان تخلیه
- تندرو (سریع‌السیر)
- سوزن ریل
- سیم بالاسر
- سینی دوار
- شاخک برقرسان
- شدآمد
- شیبک
- ضربه‌گیر
- عمر بازدید
- فاصله گذر
- فرست
- فرست کردن
- قطار
- قطار بارگُنجی
- قطار تماشا
- قطار توربینی
- قطار خیابانی
- قطار دوسر
- کالای گذری
- گذرانه
- مسافر گذری
- مسیر موقت
- هزارچرخ
- واگن
- واگن خدمت
- واگن پهلوگرد
- واگن توشه‌بر
- دگاژ
- موتور به جلو
- آتکورد
- مانور
- تلاقی
جستارهای وابسته
- راه‌آهن ایران
- اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن‌ها
- راه‌آهن ترکیه
- راه‌آهن آفریقای جنوبی
- راه‌آهن آلمان
- راه‌آهن قزاقستان
- راه‌آهن ازبکستان
- راه‌آهن ترکمنستان
- راه‌آهن روسیه
- راه‌آهن آمریکا
- راه‌آهن استرالیا
- راه‌آهن هند
- راه‌آهن چین
- تونل کانال مانش
منابع
پیوند به بیرون
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به ترابری ریلی در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ترابری ریلی موجود است. |
 |
معنای railway را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید. |
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای Rail travel دارد. |