بلخی

بلخی، به اشخاص زیر اشاره دارد: شاعران

  • مولانا (۱۲۷۳-۱۲۰۷ م.) از مشهورترین شاعران فارسی‌زبان در سدۀ هفتم هجری بود.
  • ناصرخسرو (۹ ذی‌القعده ۳۹۴-۴۸۱ قمری)، ملقب و متخلص به حجت و مکنی به ابومعین، از شاعران بزرگ و قصیده سرایان گران‌قدر زبان فارسی و همچنین از فیلسوفان برتر سدۀ چهارم و پنجم هجری است.
  • ابوشکور بلخی (زادهٔ نزدیک به ۳۰۰ (هجری) در بلخ) از شعرای نام‌آور سده چهارم هجری است که به زبان‌های زبان فارسی و عربی شعر گفته‌است.
  • بدیع بلخی، ابومحمد بدیعبن محمدبن محمود بلخی، از شاعران نیمۀ دوم قرن چهارم هجری و معاصر طاهربن فضل بن محمد چغانی (درگذشته بسال ۳۸۱ ه.ق.) و همچنین معاصر دقیقی بوده‌است.
  • دقیقی، ابومنصور محمدبن احمد (درگذشت در حدود سال‌های ۳۶۷ تا ۳۷۰ ه.ق.) از شاعران بزرگ فارسی‌زبان در قرن چهارم هجری. زادگاه او را توس، بلخ، سمرقند یا بخارا نوشته‌اند.
  • رابعه بلخی، رابعه دختر کعب قُزداری، شاعر پارسی‌گوی نیمه نخست سده چهارم هجری (۹۱۴-۹۴۳میلادی) است.
  • شهید بلخی، ابوالحسن شهیدبن حسین جهودانکی بلخی (درگذشت ۳۲۵ ه.ق.)، شاعر و متکلم و حکیم قرن چهارم هجری.
  • عنصری بلخی (زادروز: ۴۳۱-۳۵۰ ه.ق.)، ابوالقاسم حسن بن احمد عنصری بلخی، شاعر پارسی‌گوی سدۀ چهارم و پنجم هجری.
  • امید بلخی، میرزا امتیاز... شاعر و از بزرگان بلخ بوده و در همانجا وفات یافته.
  • امین بلخی، محمدامین، شاعر و از ملازمان بابر میرزا (سدۀ نهم هجری) بود و در گرگان درگذشت. وی پدر امینی بلخی سمرقندی بود.
  • امینی بلخی سمرقندی، پسر محمدامین بلخی و از معاصران علی‌شیر نوایی است.
  • حدادی بلخی، محمدبن موسی، کاتب حسین بن علی بود. شعر او در زمان خویش مشهور گردیدو امثال و کلمات قصار بسیار دارد.
  • صاحب بلخی (مولانا...)، در فن شعر ماهر بود و در علم ادوار و موسیقی کامل و نادر، و در عملهای خود اشعار خود میانخانه ساخته است تا دلالت بر فضل او کند و از آن جمله عمل چهارگاه است که در میان مردم شهرت دارد و گویند جوکی میرزا در مجلس خود غیر از آن نمیگذاشت که قوالان چیز دیگر گویند و مطلع آن غزل که در عمل چهارگاه دارد.
  • صانع بلخی، شاعری است و در تاریخ سیستان از وی رباعی آمده که در آن قصۀ ماکان و میر شهید را یاد کرده‌است.
  • مفید بلخی (ملا...)، از شاعران قرن یازدهم هجری.

عارفان و مشایخ

  • ابراهیم ادهم (درگذشت: ۱۶۰ یا ۱۶۶ ه.ق.)، ابواسحاق ابراهیم بن ادهم بن منصوربن زید بلخی، نام یکی از بزرگان نیمۀ اول قرن دوم هجری است.
  • خضرویۀ بلخی، ابوحامد احمدبن خضرویه ٔبلخی، یکی از مشایخ و بزرگان متصوفۀ خراسان.
  • شقیق بلخی، شقیق بن ابراهیم بن علی ازدی بلخی، مکنی به ابوعلی (درگذشت: ۱۵۳؟ یا ۱۹۴؟ ه.ق.)، از مشایخ و بزرگان تصوف خراسان در سدۀ دوم هجری.
  • کعبی بلخی، عبداﷲبن احمدبن محمود کعبی بلخی خراسانی، مکنی به ابوالقاسم، از امامان معتزله در قرن سوم و چهارم هجری.
  • علی بن حسین (یا حسین )بن محمد بلخی، مشهور به برهان بلخی (درگذشت: ۵۴۸ ه.ق.)، از فقیهان بزرگ بخارا.
  • محمدبن فضل بن عباس بلخی، مکنی به ابوعبداﷲ (درگذشت: ۳۱۹ ه.ق.)، از صوفیان مشهور و مشایخ بزرگ خراسان در قرن سوم و چهارم هجری است. وی از بلخ رانده شد و در سمرقند سکنی گزید.
  • داود بلخی، از قدماء مشایخ خراسان است.
  • علی ابن محمد منجورانی بلخی، وی از زاهدین و پارسایان منجوران بود که روستایی است در ولایت بلخ قدیم بوده.
  • حمیدالدین محمودی بلخی، عمربن محمود بلخی قاضی القضاة، مکنی به ابوبکر، از فقها.

مورخان

دانشمندان

  • ابومعشر بلخی (تیرماه ۱۶۶ ه.خ تا ۱۹ اسفند ۲۶۴ ه.خ)، جعفربن محمدبن عمر بلخی خُراسانی، از اخترشناسی نامی بلخ است. نام او در منابع قدیم و جدید غربی به گونه اپومسر یا البومسر آمده‌است.
  • ابوزید بلخی (درگذشت: ۹۳۴ میلادی)، احمدبن سهل بلخی، مکنی به ابوزید، از دانشمندان بزرگ اسلام در قرن سوم و چهارم هجری.
  • علی بلخی، ابن احمد بلخی، مکنّی به ابوالقاسم. یکی از علمای اخترشناسی (ستاره‌شناسی) بود. او راست: ۱. سرالاسرار فی حقیقة التیسیر و کیفیةالاستمرار. ۲. شصت باب نجوم.

فرمانروایان

  • عمادالدین بلخی، وی صاحب بلخ بود و از امرا و بزرگانی به شمار می رفت که سلطان محمد خوارزمشاه در زمان حیات خود آنان را زندانی ساخته بود. ترکان خاتون که با حرم سلطان محمد و کودکان خردسال و نفایس خزاین قصد ترک خوارزم (در هنگام حملۀ مغول) داشت به این خیال که فتنۀ مغول به زودی خواهد خوابید و سلطنت خوارزمشاهیان مستقر خواهد گردید این امرا و بزرگان را که عمادالدین نیز از آنان بود، به آب جیحون انداخت تا مبادا بعدها مدعی خوارزمشاهیان گردند.

منابع
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.