افغان‌ها

طبق قانونِ اساسی افغانستان تمام باشندگان افغانستان افغان هستند. مادهٔ چهارم قانون اساسی افغانستان:

حاکمیتِ ملّی در افغانستان به ملّت تعلق دارد که به‌طور مستقیم یا بوسیلهٔ نمایندگانِ خود آن را اعمال می‌کند.

ملّتِ افغانستان عبارت است از تماِم افرادی که تابعیت افغانستان را دارا باشند.

ملتِ افغانستان متشکل از ملیت‌های پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک، ترکمن، ایماق، بلوچ‌ها، پشه‌ای، نورستانی، عرب، قرقیز، قزلباش، براهویی، پامیری، سادات و سایر اقوام می‌باشد.

بر هر فرد از افراد ملت افغانستان کلمهٔ افغان اطلاق می‌شود.

هیچ فرد از افراد ملت از تابعیت افغانستان محروم نمی‌گردد.

امور مربوط به تابعیت و پناهندگی توسط قانون تنظیم می‌گردد.

واژهٔ افغان به‌طور تاریخی فقط به پشتون‌ها اطلاق می‌شده‌است. این نام از گذشته دور بکار می‌رفته‌است. ستاره‌شناس هندی قرن ششم میلادی وارا هامی هیرا (Varāha Mihira) در کتاب خود به نام برهات سامهیتا (Bṛhat-saṃhitā) واژهٔ «اوگانا» (Avagāṇa) را برای اشاره به این قوم به کار برده‌است.[1] این واژه به معنی جنگجو و جنگاور و در مواردی اسب‌سوار بوده و به مردمان مبارزی که جغرافیای کنونی افغانستان می‌زیستند و در پرورش اسب با تجربه بودند اشاره می‌شده‌است.[2]

بچه‌مدرسه‌ای‌های افغان در کابل

در گذشته واژهٔ افغان از سوی فارسیوانان و فارسی‌زبانان به پشتون‌ها اطلاق می‌شد اما پس از تشکیل کشور مستقلی به نام افغانستان توسط دودمان درانی و استیلای قوای افغان بر مناطق تحت کنترل حکومت صفوی در شرق و امپراتوری گورکانی در جنوب و جنوب‌شرق این واژه عمومیت پیدا کرد و بر باشندگان سرزمین افغانستان اطلاق می‌شد.

همچنین پشتون‌ها هویت قومی خود را پشتون یا پختون معرفی می‌کنند و در میان قبایل پشتون طایفه‌ای بنام افغان‌زی وجود ندارد.

واژهٔ افغان پس از روی کار آمدن دولت امان‌الله شاه در تذکره‌ها (شناسنامه‌ها)ی تابعیت به عنوان اهلیت به کار برده شد و پس از آن در لویه جرگهٔ ۱۳۱۵ خورشیدی مورد تأیید نمایندگان مردم قرار گرفت.[3]

در قانون اساسی سال ۱۳۴۳ ه‍.ش واژهٔ «افغان» به عنوان هویت ملی هر باشندهٔ افغانستان به تصویب ولسی‌جرگه و لوی‌جرگه قرار گرفت.

در قانون اساسی نو افغانستان نیز واژهٔ افغان هویت عمومی شهروندان معرفی شده و به تصویب مراجع قانونگذاری رسیده‌است.

• اقوام افغانستان

• کیفِر (Ch. M. Kieffer) (1983). "افغان (AFGHAN)". دانشنامهٔ ایرانیکا. Retrieved 20 June 2011.
• ویلِم فوگِلسَنگ (Willem Vogelsang) (2008), افغان‌ها (the Afghans), پاریس: انتشارات WILEY-BLACKWELL, ISBN 978-1-4051-8243-0
• وارویک بال (Warwick Ball) (2008), بناهای افغانستان: تاریخ، باستان‌شناسی و معماری (The Monuments of Afghanistan: History, Archaeology and Architecture), لندن: انتشارات I.B.TAURUS, ISBN 978-1-85043-436-8