آقاخان
آقاخان نام لقبی موروثی است که به امام اسماعیلیان گفته میشود. نخستین‌بار فتح‌علی شاه قاجار، به حسن‌علی شاه که چهل و ششمین امام اسماعیلیه بود، لقب «آقاخان» را اعطا کرد و از آن زمان به بعد، امامان اسماعیلی با لقب احترام‌آمیز «آقاخان» خطاب میشوند.[1][2]
تاکنون چهار تن از امامان اسماعیلیه عنوان آقاخان داشته‌اند:[1]
- حسن‌علی شاه محلاتی، آقاخان اول
- علی شاه آقاخان، آقاخان دوم
- آقاخان سوم سلطان محمد شاه، آقاخان سوم : آقاخان سوم از جمله شخصیت‌های جهانیست و در زمان حیات خود فعالیت‌های مهمی داشت. او در سال ۱۹۳۷ رئیس جامع ملل بود و نیز در تأسیس کشور پاکستان نقش مرکزی داشت. آقاخان سوم یک چهرهٔ روشنگرای جهان اسلام بود و تا آن جایی که پس از جنگ اول جهانی در حمایت از دولت ترکیه در اسناد صلح نقش بسزائی داشت.
- شهزاده کریم آقاخان، آقاخان چهارم؛ چهل ونهمین امام حاضر اسماعیلیان جهان است. او در سال ۲۰۱۸ دیوان امامت اسماعیلی را در شهر لیسبون کشور پرتغال افتتاح کرد. گشایش این دفتر در تاریخ اسماعیلیه یک امر جدید است که برای نخستین بار دفتر مرکزی امامت در یک کشور غیراسلامی تأسیس میشود. از نظر کارشناسان امور بین‌الملل، اکنون میشود شهر لیسبون را واتیکان اسماعیلیه خواند. این دفتر دارای تشریفات و شیوه‌نامه‌هائی رسمی شبیه به یک کشور است که دارای پرچم و سرود رسمی خود است و در ۳۵ کشور نمایندگی دیپلماتیک دارد. امامت اسماعیلیه در نوع خود یک حاکمیت بدون جغرافیای مشخص است.
در دوران پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی در اسناد و مجالس رسمی ایران به آقاخان با عنوان والاحضرت (که مخصوص خانواده سلطنتی بود) خطاب می‌شد.
آقا خان چهارم، که در ایران به «پرنس کریم آقاخان» معروف است، بنیان‌گذار شبکه توسعه آقاخان است که برای گسترش آموزش و بهبود وضع زندگی در برخی کشورهای جهان مانند کشورهای افریقای شرق، هندوستان، پاکستان و کشورهای آسیای مرکزی کار می‌کند. شبکه توسعه آقاخان زیرمجموعهٔ امامت اسماعیلی و متشکل از چندین نهاد همکار متشکل از مرکز جهانی کثرت‌گرایی، خدمات تعلیمی آقاخان، خدمات صحی آقاخان، ادارهٔ خدمات بشردوستانه فوکس، اداره آقاخان برای اسکان و ... میباشد.
جستارهای وابسته
منابع
- «آقاخان». وبگاه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۰۸.
- شیعیان اسماعیلی ایران؛ اقلیتی به دور از جنجال، بی‌بی‌سی فارسی