آفت‌کش
آفت‌کش‌ها موادی به صورت مایع، جامد یا گاز هستند که به منظور نابودی آفتها به کار می‌روند. بعضی از این آفتها که مورد علاقه انسان‌ها نیستند، حشرات، علفهای هرز و میکروب‌هایی هستند که گیاهان را از بین می‌برند. بسیاری از آفت کش‌ها، سمی هستند و علاوه بر اینکه آفتها را از بین می‌برند به انسان‌ها و حیوانات نیز صدمه می‌زنند.
تعریف آفت کش
بنا بر تعریف آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا، هر ماده‌ای که به منظور پیشگیری، نابودی، دور کردن، تنظیم یا کنترل آفت بکار رود، آفت کش خوانده می‌شود.[1]
تاریخچه
از ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد، انسان از آفت‌کش‌ها برای محافظت از محصولاتش استفاده می‌کرده‌است. اولین آفت‌کش شناخته شده، گرد گوگرد است که حدود ۴۵۰۰ سال پیش سومریان باستان در بین‌النهرین از آن استفاده می‌کردند. در کتاب مذهبی ریگ‌ودا که حدود ۴۰۰۰ سال قدمت دارد، استفاده از گیاهان سمی به عنوان آفت‌کش آورده شده‌است.
در قرن پانزدهم میلادی از عناصر سمی مانند آرسنیک، جیوه و سرب برای ازبین بردن آفتها استفاده می‌شده‌است.
در قرن هفدهم میلادی از برگ‌های گیاه تنباکو، سولفات نیکوتین استخراج گردید و به عنوان حشره کش استفاده شد.
در قرن هجدهم میلادی، ایرانیان و قبایل قفقاز از گرد گل‌های داوودی به عنوان حشره کش استفاده کردند.[2]
در نیمه نخست قرن بیستم، در ایالات متحده آمریکا، از ترکیب بردو به عنوان دافع حشرات و حشره کش به ویژه برای زنجرک استفاده می‌شده‌است.[3]
پس از جنگ جهانی دوم، عصر ظهور آفت کش‌های سنتتیک فرا می‌رسد. به دنبال پیدایش بیماری‌های جدید بسیاری، برخی از این آفت کش‌های سنتتیک مانند ددت ممنوع اعلام می‌شوند.[4]
انواع آفت‌کش (از نظر ارگانیسم هدف)
- علف کش: برای از میان بردن علفهای هرز
- حشره کش: برای از میان بردن حشراتی که به گیاهان و محصوات کشاورزی آسیب وارد می‌کنند.
- قارچ کش: برای از میان بردن قارچ‌های مضر
- باکتری کش: برای نابود کردن بیماری‌های باکتریایی گیاهی بکار می‌رود.
- نماتد کش(به انگلیسی: Nematocide): برای کنترل جمعیت کرم‌های لوله‌ای[5]
- موش کش: برای دورکردن، عقیم‌سازی و ازبین بردن موش‌هایی که به محصولات کشاورزی آسیب می‌زنند.[6]
- راب کش (به انگلیسی: Molluscicide): برای کنترل حلزون و دیگر نرمتنان بکار می‌رود.[7]
- جونده کش: برای کنترل جوندگان استفاده می‌شود.
- جلبک کش: برای از میان بردن یا کاهش رشد جلبک و خزه استفاده می‌شود.[8]
- تدخین: گاز یا بخاری که برای نابودی آفات در داخل ساختمان‌ها یا خاک استفاده می‌شود.
- کشنده تخم: برای کنترل تخم حشرات و موش‌ها بکار می‌رود.[9]
انواع آفت کش (از نظر ترکیب آن)
- آفت کش‌های شیمیایی
- آفت کش‌های زیستی
کاربرد
آفت‌کش‌ها برای کنترل ارگانیسم‌هایی که زیان‌آور شناخته می‌شوند، به کار می‌روند. به عنوان مثال آن‌ها می‌توانند، پشه‌هایی که ناقل بیمارهای مرگباری چون ویروس نیل غربی، تب زرد و مالاریا هستند را از بین ببرند. همچنین می‌توانند زنبورها و مورچه‌هایی که عامل بروز حساسیت هستند را نیز از بین ببرند. حشره کش‌ها می‌توانند حیوانات را در مقابل بیماری‌هایی که توسط انگل‌هایی چون کک به وجود می‌آیند نیز محافظت کنند.[10]
آفت‌کش‌ها می‌توانند از بروز بیماری‌هایی که ناشی از مواد غدایی کپک زده یا بیماری‌زا می‌باشند، جلوگیری کنند. علف کش‌ها می‌توانند علف‌ها و درختان هرز کنار جاده را بیین ببرند و علفهای هرز مهاجمی که باعث آسیب محیط زیست می‌شوند را نابود کنند. همچنین از آن‌ها در دریاچه‌ها و برکه‌ها برای کنترل گیاهان آبی مانند جلبک‌ها و چمن که عامل بوی نامطبوع آب می‌باشند و باعث تداخل در شنا و ماهیگیری می‌شوند، استفاده می‌شود.[11]
عوارض
بسیاری از آفت‌کش‌ها که برای نابودی آفتها استفاده می‌شوند، برای سلامتی انسان ضرر دارند. ورود آن‌ها به دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، موجب آلوده شدن منابع آبی می‌شود. بارش باران اسیدی و از بین رفتن جانداران آبی به دلیل افزایش میزان اسید موجود در آب، از دیگر عوارض استفاده از آفت کش هاست. همچنین روانه کردن آفت کش‌ها در آب برای جانوران، به ویژه برای دوزیستان بسیار خطرناک است.
جایگزین
در بسیاری از موارد، جایگزینی به جای استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی وجود دارد:
- استفاده از مهندسی ژنتیک
- استفاده از جانداران دیگر نظیر طعمه خواران و انگل‌ها برای کنترل آفات. برای نمونه می‌توان از اردکها برای مقابله با آفت حلزونها در برنج استفاده کرد.
- برخی مواد غذایی می‌توانند فرآوری شوند و علیه آفتها به کار گرفته شوند.
- برای مبارزه با آفات، کشت چند محصولی به جای کشت تک محصولی ترجیح داده می‌شود.
جستارهای وابسته
پانویس
- ,
- «آفت کش‌ها و مبارزه شیمیایی (بخش مقدمه)» (PDF). سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی فارس. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۵.
- بایگانی‌شده در ۱ دسامبر ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine,
- بایگانی‌شده در ۹ نوامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine,
- «آفت کش‌ها و مبارزه شیمیایی (بخش کرم لوله‌ای کش)» (PDF). سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی فارس. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۵.
- «مبارزه با موش». سایت بهداشت محیط ایران. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۵.
- [ http://glmris.anl.gov/documents/docs/anscontrol/Molluscicides.pdf],
- ,
- ,
- The benefits of pesticides: A story worth telling بایگانی‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine. Purdue.edu. Retrieved on September 15, 2007.
- Helfrich, LA, Weigmann, DL, Hipkins, P, and Stinson, ER (June 1996), Pesticides and aquatic animals: A guide to reducing impacts on aquatic systems بایگانی‌شده در ۵ مارس ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine. Virginia Cooperative Extension. Retrieved on 2007-10-14.
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Pesticide». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۵.
| باغبانی |
|  |
|---|---|---|
| انواع باغ‌ها |
| |
| باغبانی علمی |
| |
| ارگانیک |
| |
| حفاظت از محصول | ||
| ||
